Çocuklarda Kayıp ve Yas Süreci
Kayıp ve sonrasında yas, sevilen bir kişinin ölümü nedeniyle sonrasında oluşan doğal bir tepki sürecidir. Kaybı yaşayan kişiye ve ölen kişiyle olan ilişkisine, hatta ölüm biçimine göre farklılık gösterebilmektedir. Ergenlik döneminde bir çok etmene göre kayıp ve yasın yaşanma şekli değişebilir. Ergenlerle ilgili en önemli durumlardan biri, yas süresinde durumla baş etmekte zorlanmaktan ötürü başka olumsuz davranışların gelişim göstermemesidir. Yas süreci çeşitli evrelerle birlikte ilerler. Bazen sevilen kişinin ölümü beklenmedik bir şekilde, örneğin bombalama, savaş, şiddet gibi üzücü olayların sonucunda gerçekleştiğinde veya kişi bunlara şahit olduğunda yas süreci çok daha karmaşık bir hal alabilir, yas belirtileri daha daha uzun sürebilir, şiddeti de daha yüksek olur. Bu sürecide travmatik yas olarak isimlendirebiliriz. Yas sürecinde bir çok bedensel ve duygusal, ruhsal, bilişsel, davranışsal tepkiler oluşabilir. Bu dönem içerisinde bir psikologdan profesyonel destek almak kişinin bu durumla baş edebilmesi açısından büyük önem taşır.
Detaylı bilgi ve randevu için lütfen arayınız.
- 0-4 yaşından: Bu yaşlardaki çocuklarda ölüm kavramı tam olarak anlaşılmaz. Genellikle ayrılığa verilen duygusal tepkilere benzer tepkiler verilir.
- 4-6 yaş: Elbette tam olarak anlaşılmasa da ölümün sürekliği olan bir kavram olduğu yavaş yavaş çocukta gelişmeye başlar. Ölenin hayat işlevlerinin durduğunu düşünebilirler ama ölümü hayatın aslında bir başka şekli olarak kabul ederler. Neden-sonuç ilişkisi tam olarak oturmamıştır ve ölen kişinin ne zaman döneceğini merak edebilirler.
- 6-8 yaş: Ölüm durumunun önüne geçilemez ve herkes için olduğunu kavramaya başlarlar. Ölen kişinin varsa hastalığı ve ölümünün sebebi hususunda suçluluk duygularına kapılabilirler. Ebeveyn ölümünde ebeveyni yücelten, hayranlık duyan bir yapı gelişebilir.
- 9-11 yaş: Ölüm durumu yetişkinlerdeki algıya benzer şekilde daha soyut hale gelir. Ölümün kalıcılığı konusunda idrak yaşarlar.
- 12-14 yaş: Ölen ebeveynin üzüntüsünü güçlü olarak duyumsarlar. Yas turarlar. Duygularını özellikle topluluk içinde dile getirmekten çekinirler.
- 15-17 yaş: Bir anda ortaya çıkan üzüntü ve acı veren hatıralar gibi yetişkin özellikleri gösterirler. Geride kalan diğer ebeveynin üzüntüsüne ortak olmaya çalışırlar.
Ölüm durumu çocuklardan gizlenmemeli ve yaşına uygun şekilde anlatılmalıdır. Aksi durumda çocuk gerçek dışı bir düşünce geliştirebilir ve yaşadığı hayal kırıklığı kötü olabilir.
Detaylı bilgi ve randevu için lütfen arayınız.