Ergenlerde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite

Ergenlik döneminde farkedilen her dikkat sorunu ‘dikkat eksikliği ve hiperaktivite’ (dehb) tanısı alamaz. Ailesel sorunlar, kaygı problemleri, tükenmişlik, travmatik yaşantılar, arkadaş ilişkileri vs. dikkat sorunlarına yol açabilir. Bunların dışında olup dehb tanısı ile açıklanabilecek durumlarla ilgili olarak ise aşağıda bilgiler verilmiştir. Dikkat problemlerinde bir psikologdan profesyonel destek almak fayda sağlayacaktır.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik ve impulsivite (dürtüsellik), olmak üzere 3 e ayrılarak incelenebilen, çocuklarda 7 yaşından önce başlayan ve en az 6 ay süreyle belirtilerin gözlemlendiği bir gelişimsel bozukluktur. DEHB tanısı koyulmuş bir çocukta DEHB in yukarıda sayılan türlerinden hepsinin bulunması gerekmemektedir. Örneğin, DEHB tanılı bir çocukta dikkat eksikliği alt tipi baskın olup aşırı hareketlilik ve/veya dürtüsellik görünmeyebilir. Bu durum farklı kombinasyonlar içinde geçerlidir.

Okul yaşantısı başlayana kadar kendini göstermeyebilir ve aileleri bu tür çocuklardan bahsederken genellikle “sakar, yaramaz, unutkan, yerinde durmaz” gibi nitelendirmeler yaparlar. Küçük yaşta müdahale edilmeyen çocuklar, okul yaşına geldiklerinde okula adaptasyon, arkadaş ilişkileri ve okul başarısı gibi konularda sorun yaşamaktadırlar.

Okul çağı çocuklarında %3-5 oranında oldukça sık görülür ve erkekçocuklarda daha sıktır. Klinik örneklemde erkek/kız oranı; 9/1 iken, toplum taramalarında bu oran 4/1’e yaklaşmaktadır.

DEHB li bir çocukta görülen bazı semptomları şöyle sıralayabiliriz : yerinde oturmakta, sırasını beklemekte, güçlük yaşama, doğrudan kendisiyle konuşulduğunda dinlemiyormuş gibi gözükme, çoğu zaman sorulan soru bitmeden cevabını verme, oturduğu zaman bile yerinde kıpırdanma, unutkanlık, eşyalarını sık sık kaybetme, acelecilik, sakarlık, verilen bir görevi yerine getirmede zorlanma, çoğu zaman zihinsel uğraşı gerektiren görevler yapmakta isteksizlik, çabuk sıkılma, dikkatinin dış uyaranlarla kolaylıkla dağılması, konsantrasyonu sürdürmekte zorlanma… DEHB li bir çocukta sayılan tüm belirtilerin görülmesi gerekmemektedir. Ancak bu sayılan belirtilerin en az yarısı bir çocukta bulunuyorsa ve toplum içindeki, okul içindeki işlevselliği üzerinde olumsuz etki bırakıyorsa mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından hazırlanan sınıflandırma sisteminde (DSM 4) kriterleri şu şekilde sınıflandırılmıştır.

DEHB için DSM-IV kriterleri:

DİKKAT EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ

1. Ayrıntılara dikkatsizlik, ödevlerinde, işlerde ve diğer etkinliklerde dikkatsizce hatalar yapar.
2. Üzerine aldığı görevlerde yada oynadığı etkinliklerde dikkati dağılır.
3. Yönergeleri izlemez, okul ödevlerini ufak tefek işleri yada iş yerindeki görevleri tamamlayamaz.
4. Siz konuşurken dinlemez gibi görünür.
5. Üzerine aldığı görevleri düzenlemekte/organize olmakta güçlük çeker.
6. Görevleri gerçekleştirmek için gerekli olan şeyleri kaybederler. (oyuncak, kalem, ev ödevi vb.)
7. Uzun süre zihinsel çaba gerektiren işleri yapmakta zorlanırlar ve bunlardan kaçınırlar.
8. İlgileri kolayca başka yönlere kayar.

HİPERAKTİVİTE BELİRTİLERİ

1. Elleri ayakları kıpır kıpırdır yada oturduğu yerde kıpırdanıp durur.
2. Sınıfta yada oturması beklenen diğer durumlarda oturduğu yerden kalkar.
3. Uygunsuz olan durumlarda koşuşturup durur yada tırmanır. (Ergenlerde yada erişkinlerde öznel huzursuzluk duyguları ile sınırlı olabilir.)
4. Sakin bir biçimde, boş zamanları geçirme etkinliklerine katılma yada oyun oynama zorluğu vardır.
5. Hareket halindedir yada bir motor tarafından sürülüyormuş gibi davranır.
6. Normalden fazla konuşur.

DÜRTÜSELLİK

1. Sırasını beklemekte zorlanırlar.
2. Olaylara ya da konuşmalara müdahale edip yarıda keserler.
3. Sorulan soru tamamlanmadan önce cevabını yapıştırır.

Detaylı bilgi ve randevu için lütfen arayınız.