CAS Bilişsel Değerlendirme Sistemi Nedir?

Uzman Klinik Psikolog Serap Sözen

CAS Bilişsel Değerlendirme Sistemi, Das, Naglieri ve Kirby tarafından 5-17 yaşları arasındaki çocukların bilişsel becerilerinin değerlendirilmesi için ABD’de geliştirilen, çevirisi ve standardizasyon çalışması İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tamer Ergin tarafından gerçekleştirilen ve kuramsal temelleri PASS teorisine dayanan, geçerlik ve güvenirliği oldukça yüksek bir uygulamadır. 

CAS, Planlama, Eşzamanlılık, Dikkat ve Ardıllık olmak üzere toplam 4 ölçekten ve 12 alt testten oluşmaktadır. CAS uygulamasıyla, 5-17 yaş arasındaki çocukların bilişsel kapasiteleri ayrıntılı olarak değerlendirilmektedir. 

Genel olarak CAS uygulaması;

Akademik başarının önceden belirlenmesinde ve öngörülmesinde, Dikkat Eksikliği/Hiperaktivite Bozukluğu olanların değerlendirilmesinde, Öğrenme Güçlüğü olanların değerlendirilmesinde ve olası öğrenme problemlerinin öngörülmesinde, Zihinsel Engeli ve Zekâ Geriliği olanların değerlendirilmesinde, Travmatik Beyin Hasarı olanların değerlendirilmesinde, Dürtü ve duygu kontrol problemlerinin değerlendirilmesinde, Üstün Potansiyelli çocukların değerlendirilmesinde kullanılmaktadır.

CAS Bilişsel Değerlendirme Sistemi çalışmasıyla, çocukların yaş ortalamasında, yaş ortalamasının üstünde ya da altında seyretmekte olan becerileri belirlenmekte ve ihtiyaç duyulması halinde bu alanların geliştirilmesi amacıyla çocuğa uygun olarak planlanan PASS Bilişsel Müdahale Programı önerilmektedir.

CAS’in 5 yaşından itibaren uygulanabilen bir değerlendirme aracı olması, ilkokul 1. sınıf ve sonrasındaki akademik süreçlerde ve genel olarak dikkat gerektiren çalışmalarda yaşanabilecek olası zorlukların erken dönemde belirlenmesini sağlayarak, ilkokul başlamadan önce çocuğun ihtiyaç duyduğu bilişsel gelişim alanlarında desteklenmesine ve gerekli durumlarda daha detaylı bir değerlendirme için çocuğun yönlendirilmesine fırsat sunmaktadır.

CAS Bilişsel Değerlendirme Uygulaması,  LGS ya da TYT-AYT sınavlarına hazırlık sürecinde, öğrencinin çok çaba göstermesine rağmen istediği başarıyı elde edemediği durumlarda, bunun olası sebeplerinin anlaşılmasına ve öğrencinin ihtiyaç duyduğu desteğin belirlenmesine katkı sağlayan önemli bir değerlendirme aracıdır.

Akademik başarının sürdürülmesinde, çocukların güçlü ve zayıf yönlerinin farkında olunması ve potansiyellerinin geçerlik ve güvenirliği yüksek değerlendirme araçlarıyla belirlenmesi oldukça önem taşımaktadır. Okul yaşantısında çocukların yaşamakta olduğu okuma, okuduğunu anlama, dikkat, hafıza problemlerinden kaynaklanan başarısızlıkların hangi becerilerdeki gelişim ihtiyacından dolayı ortaya çıktığının bilinmesi, çocukların hem özgüvenlerini korumalarını ve potansiyellerini bilerek buna güvenmelerini hem de aile ve öğretmenleriyle olan ilişkilerini büyük çatışmalar olmadan sürdürmelerini sağlamaktadır. Yaşadığı zorlukların nedeni belirlenmediği için eğitim sistemi içerisinde tembel ve umursamaz gibi nitelendirmelerle karşılaşan çocukların problemi bazen kısa süreli hafızada bilgiyi tutamamalarından, zaman yönetimi sorunlarından, dikkatlerini sürdürmelerini engelleyen duygusal ya da bilişsel problemlerden ya da doğru okuma/yazma stratejilerini kullanamamalarından kaynaklı olabilmektedir. 

UYGULAMA ÖNCESİ HATIRLATMALAR

Uygulama yaklaşık olarak 1 saat 30 dakika sürmektedir. 

Mümkünse, CAS uygulamasını gerçekleştirecek uzman tarafından, uygulama öncesinde anne babanın ve çocuğun birlikte olduğu bir öngörüşme seansının gerçekleştirilmesi ve çocuğun neden CAS uygulamasına ihtiyaç duyduğuna dair detaylı bilgi alınması, CAS uygulaması sonrasında da ayrıntılı bir geribildirim görüşmesi yapılarak sonuçların anlamı üzerine konuşulması ve ebeveyne ev içerisinde çocuğun bilişsel gelişimini nasıl destekleyebileceği konusunda öneriler verilmesi, okulla sonuçların nasıl paylaşılacağının konuşulması sonuçların daha verimli bir şekilde ele alınmasına ve çocuğun gelişim ihtiyaçlarına dair gerekli sürecin ayrıntılı planlanmasına katkı sağlamaktadır. 

Uygulama sonrasında, 15 gün içerisinde ebeveynlerle çalışmanın sonuçları hakkında “Aile Raporu” paylaşılmaktadır.