Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB): Belirtiler, Nedenler ve Tedavi Yöntemleri
Uzman Klinik Psikolog Serap Sözen
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), tekrarlayıcı ve rahatsız edici düşünceler (obsesyonlar) ile bu düşünceleri azaltmak veya ortadan kaldırmak için yapılan tekrarlayıcı davranışlar (kompulsiyonlar) ile karakterize edilen bir ruhsal bozukluktur. Obsesyonlar, genellikle kaygıyı artırırken, kompulsiyonlar bireyin kaygı düzeyini azaltma eğilimindedir.
OKB’nin en yaygın obsesyonlarından biri kirlilik obsesyonudur. Birey, mikropların veya kirin kendisini “kirleteceği” korkusuyla mücadele edebilir ve bu korkuyu gidermek için sürekli olarak ellerini yıkama veya çevresini temizleme gibi kompulsif davranışlar sergileyebilir. Benzer şekilde, kuşku kontrol etme obsesyonu da sıkça görülür; kişi, kapıyı kilitlemeyi unutma veya ütünün prizde olup olmadığını kontrol etme gibi obsesyonlarla başa çıkmak için tekrarlayan kontrol davranışları yapabilir.
Agresyon ve zarar verme obsesyonları da OKB’nin belirtileri arasındadır. Bireyler istemeden veya bilerek başkalarına zarar vermekten korkabilir ve bu korkuyu azaltmak için belirli ritüeller geliştirebilirler. Simetri obsesyonları da sık görülen bir başka türdür; bazı insanlar çevrelerindeki nesneleri belirli bir düzen içinde sıralama veya tam simetrik bir şekilde düzenleme ihtiyacı hissedebilirler.
OKB’nin nedenleri tam olarak anlaşılamamış olsa da, biyolojik ve çevresel faktörlerin etkisi olduğu düşünülmektedir. Özellikle, stresli yaşam olayları, travmatik deneyimler ve genetik yatkınlık OKB’nin ortaya çıkmasında rol oynayabilir.
OKB tedavisi multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. İlaç tedavisi genellikle semptomların yönetimine yardımcı olabilirken, psikoterapi bireyin obsesyonları ve kompulsiyonları ile başa çıkma becerilerini geliştirmeye odaklanır. Maruz bırakma ve tepki önleme teknikleri gibi bilişsel davranış terapisi yaklaşımları da sıklıkla kullanılır. Bu teknikler, bireyin korktuğu durumlarla yüzleşmesini ve bu korkularla baş etmeyi öğrenmesini sağlar.
Sonuç olarak, OKB hayatı ciddi şekilde etkileyebilen bir durumdur, ancak uygun tedavi ve destekle semptomların yönetilmesi mümkündür. Erken teşhis ve tedavi, bireyin yaşam kalitesini artırabilir ve semptomların şiddetini azaltabilir.